مینا کاری با تاریخچه اصیل و غنی خود و آمیخته بافرهنگ و اصالت ایرانی با دقیقترین و ظریفترین ساخت و پرداخت به معنای واقعی ، یک هدیه بینظیر و منحصربهفرد بهحساب میآید . هدیهای که گیرنده آن را از سلیقه ، فرهنگ ، غنی و اصیل بودن شما مطمئن میکند . هدیهای درخور و بیبدیل که در آن شور و شعور ایرانی موج میزند
در فرهنگنامهی دهخدا ظروف میناکاری چنین تعریفشده است: نقاشی و تزیین فلزاتی همانند طلا، نقره و مس بهوسیله رنگهای لعابدار مخصوصی که در حرارت بسیار زیاد پخته و ثابت شود.
واژه زیبا و ظریف مینا به معنی آسمان آبی است. برای اجرای این هنر طرحهای متفاوتی را با قلم سفید بر روی ظروف مسی، نقرهای و طلایی نقش میزنند. رنگ زمینهٔ کار معمولاً رنگهای آبی، سبز و گاهی قرمز است که اگر با دقت و هنرمندانه به داخل ظروف میناکاری بنگریم پهنای زیبای آبی آسمان را برایمان تداعی میکند. شاید به همین خاطر هم نام این هنر زیبا و اصیل را مینا کاری نهاده اند. ظروف میناکاری سابقهای در حدود پنج هزار سال دارد . این هنر از صنایع دستی محسوب میشود. معمولا این هنر بیشتر بر روی مس انجام میشود ولی میتوان بر روی طلا و نقره نیز آن را انجام داد . مینا از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک در مجاورت حرارت بالا(750 تا 850 درجه سانتی گراد) شکل میگیرد، این رنگها در طول زمان و براثر دما به وجود میآیند. در ایران کانون تولید ظروف میناکاری شهر اصفهان هست و استادان برجستهای در تولید آثار میناکاری مشغول به فعالیت هستند.
به قلم پروفسور آرتور پوپ خاورشناس آمریکایی در کتاب «بررسی هنر ایران» هنر میناکاری اینگونه توصیفشده است: «میناکاری هنر درخشان آتش و خاک است، بارنگهای پخته و درخشان که سابقه آن به 1500 سال پیش از میلاد میرسد و ظهور آن بر روی فلز در طول سده چهارم تا ششم پیش از میلاد بوده است . هنر میناکاری در ایران خصوصاً اصفهان بیش از نقاط دیگر تجلییافته است . بهطور مثال یکی از نمونه های قدیمی ظروف میناکاری شده که به آن اشارهشده ، در عهد صفویه و توسط ژان شاردن جهانگرد فرانسه بوده است، یک قطعهٔ ظروف میناکاری که از کارهای اصفهان بوده و با طرحهایی از پرندگان و حیوانات و گلوبته آراستهشده بوده است و در آن از رنگ آبی کمرنگ و سبز و زرد و قرمز استفادهشده است. » به نظر لئو برونستین و اروین مرگولیس نیز سابقه این هنر در ایران به زمان اشکانیان وساسانیان برمیگردد.
در کتاب «جغرافیای اصفهان» یکی از برجسته ترین میناکاران نامدار اصفهان را چنین توصیفشده است : آقا علی نقاش ، همچون پدرش آقا باقر نقاش از میناکاران برجسته ای بوده که در سالهای پایانی عمر پادشاهی محمدشاه قاجار درگذشت. دیگر استادان به نام آن دوره محمدباقر، میرزا بابا و احمد بوده اند.
به گفته برخی کارشناسان، این هنر در ایران شکلگرفته و سپس به دیگر کشورها رفته است .
اوج درخشش ظروف میناکاری در دوره سلجوقیان بوده که تهیه ظروف میناکاری و برنجی مرسومیت داشته و آثار هنری ساختهشده به کشورهای همسایه نیز فرستاده میشده است. همچنین بشقابهای ساسانی که در ارمنستان کشفشده و در موزه هنرهای اسلامی برلین و در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری میشوند، نمونه های از آثار باستانی میناکاری ایرانی میباشند. در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ و موزه های انگلستان و فرانسه نیز آثار دیگری از ظروف میناکاری ایرانی وجود دارد .
حالا زمان آن است که مراحل ساخت و پرداخت این هنر دستی زیبا و تاریخی و منحصربهفرد را باهم بررسی کنیم
1ـ برشکاری و خمکاری : برای تولید ظروف میناکاری ،ابتدا ورقهی فلز مس توسط برشکار ،برش داده میشود و سپس توسط استاد خمکار این ورق برش دادهشده به شکل ظروف مختلف درمیآید تا برای مراحل بعدی کار آماده گردد.
2ـ قلمزنی : در این مرحله ظرف تهیهشده توسط استاد قلمزن بهصورت های مختلف و طرح های گوناگون قلمزنی میگردد.
3ـ لعابکاری : ظروف قلمزنی شده در این مرحله 3 یا 4 مرتبه لعاب خورده و پس از هر بار لعابکاری ،در داخل کوره در دمای 800 درجه سانتی گراد پایه به مدت 2 تا 3 دقیقه حرارت داده میشود .
4ـ طرح و نقش : در این مرحله ظروف لعابکاری شده ، به دست استاد میناکار میرسد تا با قلمموهای بسیار ظریف شروع به ایجاد طرح و نقش روی این اجسام نماید . عمدهی طرحهای مینا را نقوش اسلیمی ،ختایی ،گل و مرغ و شکار تشکیل میدهد .
5 ـ کورهی پایانی : در این مرحله که آخرین مرحله از کار است ، ظروف میناکاری شده در دما 600 درجه سانتی گراد و به مدت 30 ثانیه ،دوباره در کوره حرارت داده میشود که این امر باعث براق شدن و ثابت شدن رنگها در برابر آب ، ضربه و خط و خش میگردد.
مینا به لحاظ روش تولید به دودسته تقسیم میشود:
1) مینای خانه بندی
2) مینای نقاشی
مینای خانه بندی شیوهای قدیمی است که در ساخت آن از مفتولهای بسیار نازک استفاده میشود. مفتولها را به شکل دلخواه درمیآورند و با چسب روی قطعه قرار داده و با یک لعاب شیشهای روی آن را میپوشانند. سپس آن را در داخل کورهای با حدود 1000 درجه حرارت قرار میدهند و مفتولها به قطعه کار جوش میدهند. در مرحله بعد رنگهای مخصوص میناکاری را که به شکل پودر است ، بر روی سطح کار میریزند. بعدازآنکه سطح کار یکسان و هموار شد آن را به مدت 3 دقیقه در داخل کورهای با حرارتی حدود 1000 درجه قرار میدهند. مفتولهای برنجی بعد از قرار گرفتن در کوره سیاه میشوند، که با اسید کاری رنگشان به حالت نخستین بازگردد. مینای خانهبندی در اصفهان و تهران رایج بوده و در حال حاضر تنها کارگاه آموزشی مینای خانهبندی در پژوهشکده میراث فرهنگی است . این شیوه میناکاری به طور عمده در جنوب کشور و بهویژه در اهواز انجام میشود.
روشی که امروزه در اصفهان مرسوم است به این صورت که نقشههای مینا بر روی لعابی شفاف شکل میدهند. بدین منظور و برای انجام میناکاری، ابتدا مسگر یا دواتگر باید جسم را بر اساس طرح موردنظر بسازد و سپس استادی میناکار روی آن را لعاب سفیدرنگ بدهد. مرحله لعاب دهی سه یا چهار بار انجام میگیرد و هر بار نیز همراه با قرار گرفتن در کوره با 700 درجه گرما هست تا رنگ لعاب ثابت شود. سپس نقاشی روی این جسم سفیدرنگ انجام میشود و دوباره شی به کوره میرود تا در درجهای در حدود 400 تا 500 درجه پختهشده و رنگها به شکل دلخواه درآیند. هماکنون از رنگهای شیمیایی در نقاشی شی استفاده میگردد حالآنکه درگذشته رنگهای بکار گرفتهشده گیاهی یا معدنی بودند. شفافیت مینا نیز از وجود اکسید قلع به دست میآید؛
میناسازان آثار متفاوتی را تولید میکنند که ازجمله آن میتوان به بشقاب، گلدان، کاسه و قدح، قابهای عکس، تابلوهای مینا اشاره کرد. میناکاری باهنرهای دیگر مانند طلاکاری ، خاتمکاری ، مینیاتور ، جواهرسازی ترکیب میشود.
زیرساخت مینا باید یکنواخت و یک تکه و فاقد قسمتهای زائد و اضافی باشد . لبه های زیرساخت باید عاری از رنگ سبز و سطح آنها بدون تَرک بوده و تیز و برنده نباشد.سطح اتکای ظرف، کاملاً صاف و یکدست باشد.لعاب مینا باید فاقد ترک، پریدگی، پوسته، حباب، سوراخ و زبری باشد و غلظت آن به گونهای باشد که در همه قسمتها یکسان بوده و دارای نقاط برجسته تر در سطح شیء نباشد.سطح ظرف مینا باید از درخشندگی کافی برخوردار باشد. شفافیت، براق بودن و صیقلی بودن ظروف مینا، نشاندهنده استفاده از رنگ مرغوب و خوب پخته شدن آنها در کوره است ولی اگر هنگام دست کشیدن بر روی ظروف میناکاری زبری و ناصافی احساس شد، نشانه کیفیت نامناسب آنها است.ضخامت رنگ در نقاشی و تزئین ظروف میناکاری باید یکنواخت باشد و رنگهای بهکاررفته در مرزِ طرحها، درهم ادغام نشده باشد.نقوش باید اصالت ایرانی داشته و در رنگ گذاری، طرح اصلی حفظشده و قلمگیری با نهایت دقت انجامشده باشد. پرداز طرحها و نقشها بایستی تمیز و باظرافت کارشده باشد.پشت ظرف باید دارای لعاب مرغوب و باکیفیت و بدون زدگی و تَرک باشد.اگر بر روی رنگ و یا لعاب داخل ظروف ترک خوردگی مشاهده کردید، نشاندهنده سوخته شدن ظرف در حین کوره کاری است.ظروف میناکاری اصیل و مرغوب باید دارای رقم بوده، نام هنرمند، تاریخ و محل ساخت نیز بر روی آن حک شده باشد.
مینا کاری با تاریخچه اصیل و غنی خود و آمیخته بافرهنگ و اصالت ایرانی با دقیقترین و ظریفترین ساخت و پرداخت به معنای واقعی ، یک هدیه بینظیر و منحصربهفرد بهحساب میآید . هدیهای که گیرنده آن را از سلیقه ، فرهنگ ، غنی و اصیل بودن شما مطمئن میکند . هدیهای درخور و بیبدیل که در آن شور و شعور ایرانی موج میزند. هدیهای که بهواقع ما را به فرهنگ و هنر غنی ایرانی وصل میکند . گویی که این هدیه از سوی انسانی اصیل و بافرهنگ به فردی باارزش و دوستداشتنی تقدیم شده که برای حفظ و تحکیم رابطه و عواطفش درست بهدقت و ظرافت نقوش مینا ، آمده تا تار و پود عمیقترین و مستحکمترین خاطرهها را برای پیریزی یک رابطهی خدشهناپذیر به هم گره بزند. این هدیه میتواند تاریخچهی عشق و دوستیهایتان را با خود به همراه داشته باشد و تبدیل به میراثی غنی شود تا با آن برای نسلهای بعدیتان داستانهایی عمیق و اصیل تعریف کنید و از عشق ناب و پاک و اصیل ایرانی برای جگرگوشههایتان سخن برانید . عشقی که شیرینی آن با زحمت و رنج و دقت و ظرافت بهدستآمده و ثمرهی سالها صبر همراه باغم و اندوه ، پیروزی و شکست است .
عشقی که گذشت زمان آن را دورانداختنی و بلااستفاده نمیکند بلکه به آن عزت و قیمت و ارزش میبخشد . آن را غنیتر و قیمتیتر میکند. عشقی که ثمرهی آن انسانهایی است انسانساز که میهن و تاریخ آبا و اجدادیشان را باجان و دل حفظ میکنند و برای حفظ هنر و فرهنگ آن میکوشند. عشقی آسمانی و آتشین و خدشهناپذیر ! ما با تکیهبر تجربه و تحقیق تخصصی در کشف و گردآوری هدیههایی اصیل و غنی بر آن شدیم تا لحظات شاد زندگی شمارا برای داشتن یک زندگی پایدار و خدشهناپذیر تداومبخشیم . دغدغهی هرروز و هرلحظه ما لبخندی است از نهایت جان بر لبان شما ، لبخندی که از ما به شما و از شما به جهان ساطع میشود تا دنیایی زیباتر ، غنیتر ، شادتر و دوستداشتنیتر را در کنار هم داشته باشیم . دنیای گیفت آس جایی است که شما با اطمینان کامل و خیال راحت میتوانید بهترین و ارزندهترین هدیهها را با نگرشی غنی و دانشی کافی برای عزیزانتان تهیه کنید. دانشی که بر پایهی تحکیم و تعالی روابط شماست و تنها دغدغهی آرامش شمارا دارد .
برای خلق بهترین خاطرهها ، باهدف داشتن زیباترین و استوارترین زندگی با ما همراه باشید .
دوستتان داریم !
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به سایت گیفت آس می باشد.